Wat is de ziekte van dupuytren?

De ziekte van dupuytren is een goedaardige aandoening die abnormale verdikkingen of strengvorming veroorzaakt van het bindweefsel in de handpalm.

Er ontstaan harde knobbels of strengen onder de huid die het weefsel verkorten en deze zorgen er geleidelijk voor dat sommige vingers naar binnen trekken richting de handpalm. Het is vervolgens onmogelijk voor de patiënt om één of meerdere vingers nog volledig gestrekt te houden. De impact op alledaagse activiteiten is dan ook groot voor patiënten.

De aandoening heeft niets te maken met de buigpezen zelf, die liggen dieper in de handpalm. Ze is over het algemeen onschuldig en gaat niet gepaard met pijn.

Het risico ligt voornamelijk in de kromstand van de vingers. Wanneer een gewricht langdurig in een bepaalde stand blijft staan, kan er een verkorting van de spieren en pezen ontstaan. Hierdoor kan een gewricht in een dwangstand komen, dit heet een contractuur. Bij een dwangstand heeft het aangedane gewricht zijn soepelheid verloren en is stijf geworden. Hierdoor ontstaat een onomkeerbare situatie door fibrosering (verbindweefseling) van de gewrichtskapel die zelfs met een operatie zeer moeilijk te herstellen is.

De ziekte van dupuytren heeft het meeste invloed op de pink en ringvinger, hoewel de middenvinger soms ook klachten vertoont. In zeer uitzonderlijke gevallen zijn ook de duim en de wijsvinger aangetast. Bij ongeveer 80% van de patiënten zijn beide handen aangetast, maar meestal zijn de klachten in één hand erger. Knuckle pads (zwellingen een de bovenzijde van de PIP gewrichten) kunnen ook voorkomen.

Bij sommige patiënten met een agressiever ziekteverloop kunnen ook nodules ontstaan in de voetzool (Ledderhose), de penis (Peyronie) en de kneukels (Garrod).

De ziekte van Dupuytren wordt ook wel klauwhand, drophand, eedhand, kromme vingers, koetsiershand, vikingziekte, Keltische klauw, morbus dupuytren, fascitis palmaris of Fibro(mato)sis palmaris genoemd,

Oorzaken ziekte van dupuytren

De ziekte van dupuytren is al drie eeuwen gekend, maar de oorzaak is nog altijd niet achterhaald. Er zijn alvast geen bewijzen dat verwondingen aan de vingers en handpalm de ziekte kunnen veroorzaken. Ook beroepen met een grote aanwezigheid van trillingen in de handen zorgen niet voor een hoger risico.

Risicofactoren die wel bekend zijn:

• Leeftijd: De ziekte van dupuytren komt over het algemeen alleen voor bij mensen ouder dan 50 jaar

• Geslacht: Mannen hebben ongeveer 9 keer meer kans om de ziekte te krijgen dan vrouwen en de gevallen zijn vaak ernstiger. Bij vrouwen ontwikkelt de ziekte zich pas op latere leeftijd en zijn de symptomen vaak minder hevig.

• Genetica: De ziekte van dupuytren komt het meeste voor in noordwest Europese landen zoals Noorwegen, Schotland, Ierland, IJsland en Zweden. Ze treft voornamelijk blanken. De benaming 'vikingziekte' heeft te maken met de Vikingtrektochten over Europa en Groot-Brittannië. Die komen overeen met de geografische verspreiding van de ziekte.

Daarnaast is het een ziekte die vaak in families voorkomt. 25% van de patiënten meldt een familielid met soortgelijke klachten.

• Tabak en alcohol gebruik: Roken wordt geassocieerd met een verhoogd risico op de ziekte van dupuytren. Men denkt dat microscopische verandering in de bloedvaten een invloed hebben. Ook alcohol wordt met de ziekte gelinkt. Er zijn indicaties dat bepaalde leveraandoeningen de ziekte veroorzaken.

• Diabetes en epilepsie: Statistisch gezien hebben mensen met diabetes (suikerziekte) en patiënten die medicatie nemen voor epilepsie een verhoogd risico.

Symptomen

Een eerste teken van de ziekte van dupuytren is dikwijls een knobbeltje of putje ter hoogte van de handlijn die aan de vinger basis ligt van de pink of ringvinger. Het kan maanden tot jaren duren voor er een echte streng vormt. In deze fase wordt er weinig of geen last ervaren. Enkel wanneer er veel kracht gezet moet worden kan er lichte hinder ervaren worden. De knobbels veroorzaken geen pijnklachten, maar kunnen gevoelig zijn bij aanrakingen.

Na meerdere jaren, als de ziekte zich verderzet, worden deze knobbels strengen van dik weefsel. Deze strengen gaan van de handpalm omhoog op de vinger. Op dat moment zal er mobiliteitsverlies optreden. Het wordt niet meer mogelijk om de aangetaste vingers nog helemaal te strekken.

Dit zorgt ervoor dat het moeilijker wordt om dingen vast te pakken en ook de fijne motoriek wordt beïnvloed. Kleine objecten vastpakken blijft meestal wel mogelijk omdat de duim en wijsvinger meestal niet beïnvloed zijn.

Veel voorkomende symptomen:

• Je hand niet plat op tafel kunnen leggen met de handpalm naar beneden.

• Kleine gevoelige knobbels in de handpalm. Deze gevoeligheid gaat meestal weg na een tijdje.

• Putjes of groeven in de huid. Deze kunnen zeer pijnlijk zijn en tot huidverlies leiden als ze niet goed genezen.

• Samengetrokken vinger of vingers.

• Functie verlies in je hand.

De symptomen kunnen ook lijken op andere gezondheidsproblemen. Ga altijd voor een raadpleging bij een dokter voor een diagnose.

Veelgestelde vragen over de ziekte van Dupuytren en haar behandel methoden

Is de behandeling van Dupuytren met een fijne naald pijnlijk?

De techniek is vrijwel volledig pijnvrij. Er wordt namelijk gebruik gemaakt van een verdovend middel (Xylocaïne), een product dat na het initieel aanprikken in kleine hoeveelheid wordt ingespoten ter hoogte van de fibrotische strengen. Dit verdooft de regio na een 20-tal seconden. Het enige dat de patiënt dus voelt is de initiële prik.

Kan ik na een behandeling zelf met de auto naar huis rijden?

Meestal is dat geen probleem. De vingers of handpalm zullen door de verdoving dof aanvoelen (zoals de kaak bij verdoving door de tandarts). Enkel als de duim dient behandeld te worden, wordt er gevraagd om niet zelf met de wagen te rijden.

Treed er pijn op na de behandeling van Dupuytren?

In 95% van de gevallen valt dat zeer goed mee. Het hangt af van de ernst van de aandoening en de contracturen. Als de vingers reeds langdurig aangetast zijn met Dupuytren, moet er soms sterk aan de gewrichtjes worden getrokken, die nadien wat last kunnen geven. Ijsapplicatie is meestal voldoende om de pijn te verzachten.

Kan de contractuur bij Dupuytren na behandeling terugkomen?

Ja, zowel na een heelkundige behandeling als na een percutane fasciotomie met naalden is er kans op recidieven. Deze kans blijkt 50% te zijn binnen de 3 à 5 jaar na behandeling, onafhankelijk van het type behandeling.

Kan percutane fasciotomie uitgevoerd worden na voorafgaande heelkundige behandeling?

Ja, als er opnieuw evolutie is (toename van de kromme vingers - flexiecontracturen) kan er behandeld worden met percutane fasciotomie of naaldaponeurotomie.

Zijn er risico's verbonden aan de behandeling met naalden?

Zoals bij elke medische behandeling is er een zeker risico. De risico's blijken echter minder frequent dan bij een klassieke heelkundige behandeling.

Ik heb een knobbel in mijn voetzool, is dat Dupuytren?

Neen, meer dan waarschijnlijk is dat de ziekte van Ledderhose, een aandoening die vergelijkbaar is met de ziekte van Dupuytren doch voorkomt in de fascia plantaris van de voetzool.

Ik heb een vinger die af en toe in flexie (krom of gebogen) blijft staan. Is dit een geval van Dupuytren?

Neen, dit is wat men noemt een springvinger, knipvinger of trigger-finger. Dit is vaak te wijten aan een overbelasting en ontsteking van de pees in haar peesschede, waardoor de vingert hapert. Dit is niet hetzelfde als Dupuytren.

Deze aandoening kan behandeld worden door een infiltratie met cortisone, een percutane release van de peesschede (niet-heelkundig) of een heelkundige release van de peesschede waardoor de pees meer plaats krijgt om te bewegen.

Zijn er andere ziektes geassocieerd aan de ziekte van Dupuytren?

Ja, de Ziekte van Ledderhose (een aandoening die voorkomt in de fascia plantaris van de voetzool) en de Ziekte van Peyronie (een woekering van bindweefsel in de penis, met pijnlijke kromvormige erecties tot gevolg).